Pochodzenie nazwiska KUIK

Opublikowany artykuł to praca prof. Edwarda Brezy, prowadzącego badania języka kaszubskiego, przede wszystkim w zakresie nazw miejscowych i nazwisk. Prof. Breza zajmuje się też gramatyką i ortografią kaszubską.

Nazwiska KUIK, KUJK i podobne - "Poradnik Językowy 1998, nr 3"

      Nazwiskami podanymi w tytule pragnę się zająć głównie dlatego, by pokazać, do jakich wniosków mogą dojść badacze przyjmujący historyczny i opisowy punkt widzenia lub - nie dbając o świadectwa historii i dotychczasowe wyniki badań - tylko aspekt współczesny.

      Kuik i jego warianty występowały i występują jako przydomek szlacheckiej rodziny Studzińskich, pochodzącej ze wsi Studzienice w pow. bytowskim*1;. Wieś nazywała się pierwotnie Studzienica i wywodzi swoją nazwę od pobliskiego jeziora Studzienica, dziś nazywanego Studzieniczno*2;. Nazwa jeziora jest strukturą utworzoną od podstawy studzona (woda) za pomocą przyrostka -ica. Szukać zatem wypada poświadczeń omawianego nazwiska w ziemi bytowskiej.

      Publikacja Kreis Bütow*3; przynosi zaświadczenia ze Studzienic: Kuyke Christoff i Kuyke Paul z r. 1603; o tych samych mieszkańcach wspomina Cramer z r. 1607, pisząc: Christoff und Paul den Kuiken (Kuycken) i wcześniej (r. 1603) Kuycke Christoff*4;. W r. 1652 wymienieni zostali wieśniacy (villani) Kui i Kuick w Konarzynach, pow. Chojnicki, w r. 1658 Peter Kuike i Kuycke w Studzienicach, tego samego roku rodzina Koycken w Pomysku pod Bytowem, v. Kuike Studzinski w Studzienicach - wszystko Przyd 119. W jedynej zachowanej na Pomorzu Gdańskim tego typu Księdze Szkaplerza w parafii Ugoszcz (Studzienice należały i należą do tej parafii) pod Bytowem (w miejscowym archiwum parafialnym, jak i w Księdze ślubów oraz chrztów, o których niżej) figurują m.in. Agnieszka Kuikowa r. 1748, P. Macij Kuyk Studzinski ze Studze(nic) r. 1750; forma Kuykowna pojawia się 7 razy w latach 1768-1784 ze Studzienic; Kuyk, Kujk i Kuik w latach 1775-1841 ze Studzienic 6 razy, 2 razy z Osławej Dąbrowy i 2 razy z Czarnej Dąbrowy; Kujkowa, v. Kuikowa w latach 1789-1840 4 razy z tychże miejscowości. Pojawia się też forma pochodna Kujkowski: Barbara Kujkowska r. 1839 i Kujkanowski: Jan Kuykanowski z Woyska (wieś Wojsk w pow. chojnickim). Również w zachowanej Księdze ślubów par. Ugoszcz spotykamy zapisy: cum Adalberto Kuik r. 1793, s. 45 i w takiejże formie Kuik jeszcze 9 zapisów z lat 1790-1796 ze Studzienic, Osławej Dąbrowy, Przewoza, też w formie Kuik i Kuyk z lat 1787-1797 4 razy w Księdze zgonów tejże parafii ze Studzienic i Przewozu. Raz mamy też nazwisko złożone: cum Mathia Kuyk Studziński de Studzienice*5;. W Przyd (l.c.) zgromadziłem zapisy z ksiąg ławniczych Kościerzyny: Kujkowa Studzińska Generosi Nicolai Kujk Studziński consors 1766 i z innych źródeł, dotyczących wsi Studzienice: von Kuycke Franz r. 1787, Mathias Kuyk Studziński, Michael Kuyk Studziński r. 1780, Albrecht Kuick von Studsinski r. 1804. Historycy i heraldycy wymieniają rodzinę Kujk-Studziński w Kętrzynie, pow. wejherowski, w Sobączu i w Stawiskach, pow. kościerski, w Borowym Młynie, pow. Chojnicki i jeszcze w innych wsiach. Dziwi, że nazwisko to nie wystąpiło w inwentarzach starostwa bytowskiego z XVII i XVIII w.*6;; jednak tam powinności płacone przez szlachtę wymienione zostały łącznie: "Die adelichen Einwohner hieselbst" 'szlachetni mieszkańcy tu właśnie (wpisani zostają)', podczas gdy chłopi podani zostali z imienia i z nazwiska.

      SNWPU podaje 7 nosicieli nazwiska Kujk, z tego 5 w woj. bydgoskim i po 1 w woj. poznańskim i toruńskim; 301 Kuik, z tego 1 w woj. bydgoskim, 25 gdańskim, 13 słupskim; nadto 112 w woj. poznańskim, 43 leszczyńskim, 19 warszawskim; 28 Kuik-Studziński w woj. słupskim; 34 Kujek, z tego m.in. 5 w woj. katowickim i 7 wałbrzyskim; 260 Kuich, z tego 105 w woj. bydgoskim, 1 elbląskim, 25 gdańskim, 1 słupskim; 5 Kuisz, z tego 5 w woj. warszawskim, 1 słupskim.
Z podanej więc dokumentacji historycznej i współczesnej wynika, że była to i jest głównie rodzina bytowska, trzymająca się swego gniazda w Studzienicach. W nazwisku wyraża ten związek ze wsią 28 przedstawicieli tej rodziny, piszących się Kuik-Studziński, mieszkających w woj. słupskim (najprawdopodobniej w Studzienicach i wsiach sąsiednich).

      Przejdźmy do objaśnienia genezy omawianego nazwiska i jego wariantów. A. Bańkowski odtwarza na podstawie form zdrobnionych i pochodnych od tych form nazw miejscowości staropolskie imiona Ko(ji)mir i Ko(ji)sław*7;. Owe wyliczone formy pieszczotliwe notuje także SSNO III 45: Koisz od r. 1398, Koja r. 1469, Kojan r. 1393, Kojasz od r. 1482, Kojek r. 1404, Kojęta r. 1265, może też Kojdan i Kojt. Wyliczyłem je, nie znając jeszcze pracy A. Bańkowskiego (mój tekst z r. 1978, Bańkowskiego z r. 1984), w Przyd (l.c.). Nazwisko Kujk i jego warianty wywiodłem (r. 1978) od czasownika koić z sufiksem -ek na podstawie zapisu Koycken z r. 1658 jako 'tego, co koi, przynosi ulgę', por. w SW II 391 rzeczownik kojeń 'środek uśmierzający, kojący (allenimentum)' i notowany w SGP II 395 koić się 'składać się, powodzić się'. Występujące sufiksy w przytoczonych za SSNO i Bańkowskim imionach spotykamy w hipokorystykach od innych staropolskich imion dwuczłonowych: -a (konwersja), np. Będą od Będzimir, Brona od Bronimir, Bronisław, Sława od Sławomir (Mal 163); -isz, Bronisz od Branimir, Bronisz od Bronisław, Rościsz od Rościsław, Skarbisz od Skarbimir (Mal 89); -an, np. Doman od Domamir, Miran od Mirosław, Wojan od Wojciech (Mal 136-137); -osz, np. Godasz od Godzisław, Gostasz od Gościmir, Siemasz od Siemomysł (Mal 87); -ek, np. Borek od Borzysław, Mirek od Morosław, Sędek od Sędzimir(Mal 115-116); -eta, np. Goręta od Gorzysław, Radzięta od Radosław, Sulęta od Sulimir (Mal 152). Bańkowski dokumentuje te hipokorystyki nazwami miesjcowości, jak Kojakowice: Kojak, Kojanowice: Kojan (też n.m. Kojanów), Kojkowice: Kojek, Kojęcin: Kojęta.

      W tym kręgu myślenia dobrze się mieści nazwisko Kuik, Kuyk i Kujk (poprzestańmy na razie na tych wariantach). Punktem wyjścia do jego objaśnienia byłby zapis Koycken z r. 1658, będący niemiecką formą pluralną od Koycke. Takie pluralizacje były częste, w Przyd 310-311 podałem m.in. Jarcken od Jarek, Marken od Marek, Stanken od Stonek, Holten od Holt. W innych kontekstach niemieckie lub zniemczone nazwiska na -en mogły powstawać z dop. lp. deklinacji słabej (nazwiska patronimiczne). Zapis Koycken zniemczony został ortograficznie (k zapisane przez ck) i morfologicznie przez odwrócenie suf. -(e)k na dolnoniemieckie -ke, oddaje on formę Kojek. Na północy Polski nastąpił zanik e ruchomego i wskutek tego forma ta brzmiała Kójk, tj. o uległo pochyleniu, jak w rzeczownikach koić 'sztacheta' (Sych II 187), kónc i kóńc (Sych II 200) oraz w nazwach miejscowości typu Bukówc, Dębówc 'Bukowiec, Dębowiec'. Dodać jednak trzeba, że wzdłużenie to w analogicznych nazwiskach (przynajmniej historycznie) nie występowało konsekwentnie, np. Royk od roić się + -ek, ale może też roić się + -ik, por. zapis Roück r. 1570 (Przyd 186), jednak w SNWPU mamy Rój 1365, z tego 9 w woj. bydgoskim, 15 elbląskim, 18 gdańskim, 9 słupskim i Ruj 8, po 4 w woj. gorzowskim i opolskim; też Roik 222, z tego 2 w woj. bydgoskim, 3 elbląskim, 8 gdańskim, 1 słupskim; Rojek 9754, z tego 183 w woj. bydgoskim, 162 elbląskim, 296 gdańskim i w zestawieniach Rojek-Borowski 3 w woj. białostockim, Rojek-Sobótka 4 w woj. wałbrzyskim; Strojk 113, z tego 3 w woj. bydgoskim, 8 gdańskim, 95 słupskim, Strojka 5 w woj. bydgoskim, Struj 59, z tego 4 w woj. bydgoskim, 12 gdańskim, Strój 75, z tego 2 w woj. gdańskim, Strójecki 4 w woj. suwalskim, Strójkowski 21 poza Pomorzem; obok Kuik też Kój 1 w woj. katowickim, Koy 142, z tego 5 w woj. elbląskim, 107 gdańskim, Koj 1062, z tego 5 w woj. bydgoskim, 42 gdańskim.

      W kaszubszczyźnie południowej połączenia -ój- wymawiane są jako -uj, por. np. formy zaimkowe mu?, tfu?, sfu? i odpowiednią literaturę*8;. W ten sposób z formy Kójek, kasz. Kójk, powstała Kuik, pisana Kuik, Kujk i Kuyk, zniemczona Kuicke, Kujcke, Kuycke. Niemczącego zapisu polskiej głoski k jako ck specjalnie dokumentować nie trzeba, wypada jednak podać parę przykładów na morfologiczne niemczenie -ek przez wymianę na dolno-niemieckie -ke. Wystarczy pójść np. na cmentarz w Pucku, gdzie widnieją formy nazwisk Bra(d)tke, Goyke, Lieske, Prantschke, Radke, Mielke będące odpowiednikami polskich Bratek, Gajek, kasz. Gójk, Łysek, Prężek (od pręga), Radek, Miłek, by się o tym procesie przekonać.

      Ponieważ znak u w dawnej grafii był dwufunkcyjny, tj. oznaczał głoskę u (jak w nazwisku Kuik i jego wariantach) i w, niektórzy badacze, jak J.S. Bystroń*9;, odczytali zapis Kuik i Kuick jako Kwik. Bystroń nie znał bowiem historycznych poświadczeń omawianego tu nazwiska. Ze SNWPU wiemy, że nazwisko Kwik nosi 138 obywateli w różnych województwach, najwięcej w chełmskim i w zamojskim (26), wrocławskim (18), katowickim (14). Jest też Kwika 125, 5 Kwiker w woj. katowickim i 53 Kwikert (te ostatnie to formy zniemczone). Powstało ono najprawdopodobniej od czasownika kwiczeć w wyniku derywacji wstecznej; niektórzy jego nosiciele może zawdzięczają je odczytaniu u jako w w formie Kuik.

      Forma Kuich (na gdańskiej polonistyce w latach 1988-93 studiowała Mirosława Kuich, rodem z Bytowskiego) polega na obocznej wymianie k : ch, spotykanej także na Kaszubach, por. np. dach : dak, barch : bark, zmroch : zmrok*10;.
Prof. B. Kreja - nie uwzględniając materiałów historycznych i wyników wcześniejszych badaczy - tylko na podstawie wybranego zapisu Kuik z SNWPU (inne warianty, tj. Kujk, Kuich, złożony Kuik-Studziński pominął) i pracy R. Zodera (Familiennamen in Ostfalen) wyprowadza je ze średnio-dolno-niem. quick 'żywy, zwinny'*11;. Dodam od siebie, że tak brzmi ten przymiotnik także w dolnoniemieckim, por. też ang. quick 'szybki'. Gdyby omawiane nazwisko pochodziło istotnie od germańskiego przymiotnika quick, to by było ono na tyle motywowane dolnoniemieckim quick, że Niemcy nie wzmacnialiby tej formy przez dodanie -e, choć mamy niemieckie nazwiska Lang(e), Klug(e), Roth(e) od przymiotników lang 'długi', klug 'mądry', rot 'czerwony'. Za polską formą Koj(e)k przemawia źródłowe jej poświadczenie w materiale staropolskim, zapis Koycken z r. 1658 i regularne oddawanie przez Niemców suf. -ek przez dolnoniem. -ke; nadto systemowe ujęcie w kategorii hipokorystyków imiennych od dwuczłonowych imion Kojimir i Kojisław.

Idąc bowiem tropem sugestii A. Bańkowskiego, można systemowo objaśnić pomorskie nazwiska Kujot, Kujach i Kujawa. Można bowiem widzieć w nich hipokorystyki od imion Ko(ji)mir i Ko(ji)sław. Sufiks -ot(a) skracał staropolskie imiona dwuczłonowe, np. Małot od Małomir, Ciechota od Cieszymir, Miłota od Mołota od Miłosław (Mal 153); -ach stwierdzamy np. w formacjach imiennych Domach od Domamir, Jarach od Jaromir, Wyszach od Wyszemir (Mal 82); -awa, np. Godawa od Godzisław), Łękawa od Łęka-mir, Twardawa od Twardosław (Mal 157-158). Kujawa może raczej pochodzi od ap. kujawa 'miejsce w polu jałowe, nieurodzajne; golizna, wydma wśród lasów, piaszczyste gołoborze' Sł III 322-323, może to być zresztą nazwisko homonimiczne.

A oto wybrane historyczne poświadczenia omówionych wyżej nazwisk.

      Nazwisko Kujot nosił ks. Stanisław Kujot (1845-1914), historyk, prezes Towarzystwa Naukowego w Toruniu, proboszcz w Grzybnie w pow. chełmińskim, rodem z Kiełpina pod Tucholą. Musiało być także na Pomorzu (Kaszubach) nazwisko Kujat(a), wskazuje na nie nazwa rodzinna Kujaty w gminie Sierakowice, w Kartuskiem, zapisana po raz pierwszy jako Kijota przez J. Schwengla, opata kartuzów w r. 1749. Zapis ten oddaje kaszubską wymowę Küjotë, dziś Kaszubi mówią Kujotë lub Kujatë. Sufiks -at występuje w hipokorystykach, np, Trzebiat od Trzebiesław, Wielat od Wielisław (Mal 150). Nazwisko Kujach (August) zanotowane zostało np. r. 1900 w księdze metrykalnej par. Kościerzyna (AP XII 270); Stanisław Kuiawa w r, 1664 w Nowej Wsi, w starostwie grudziądzkim (F 32, s. 85), Joseph Kujawa r. 1823 w księdze metrykalnej par. Kielno (AP IX 46). SNWPU podaje 37 nosicieli nazwiska Kujot, z tego 5 w woj. bydgoskim, 5 elbląskim, 20 gdańskim, 3 słupskim; 49 Kujoth, z tego 15 w woj. bydgoskim, 5 elbląskim, 28 gdańskim, 1 toruńskim; 128 Kujat, z tego 13 w woj. bydgoskim, 10 gdańskim, 7 słupskim; 1 Kujata w woj. szczecińskim; 75 Kufath, z tego 8 w woj, bydgoskim, 1 gdańskim; 10 Kujatt w woj. gdańskim; 116 Kujach, z tego 103 w woj. gdańskim, 13 słupskim; 13456 Kujawa, z tego 1633 w woj, bydgoskim, 169 elbląskim, 376 gdańskim, 172 słupskim. Nadto mamy w tym źródle inne struktury od tematu Kuj-: l Kujos w woj. łódzkim; 58 Kujas, z tego 2 w woj. gdańskim; 7 Kujar, z tego 2 w woj. warszawskim, 3 tarnowskim, 2 zielonogórskim; 59 Kujan; 10 Kujaga, z tego l w woj, elbląskim, 3 gdańskim; 28 Kujac, z tego 16 w woj. katowickim; 34 Kujek; 84 Kujko; 5 Kuisz, z tego l w woj. słupskim; od tematu Ko- zaczynają się nadto: 55 Kojat poza Pomorzem; 1 Kojath w woj. bydgoskim; 1 Kojo w woj, pilskim; 2 Kojra w woj. szczecińskim; 413 Kojro, z tego 25 w woj, bydgoskim 11 elbląskim, 14 gdańskim, 15 słupskim; 152 Kojs, z tego 4 w woj, gdańskim; 29 Kojka, z tego 2 w woj. gdańskim; 28 Kojko poza Pomorzem; 1 Kojna w woj. bielsko-bialskim; 1 Kojno w woj. jeleniogórskim.

      Objaśnienie nazwisk Kujot Kujach, Kujawa i innych wyżej wyliczonych pociąga jako rozwiązanie systemowe od imion Ko(ji)mir i Ko(ji)sław. Dające się tu wyodrębnić sufiksy funkcjonują w hipokorystykach imiennych; -awa budzi tu najwięcej wątpliwości. Nazwisko Kujawa może pochodzić od nazwy topograficznej, od miejsca zamieszkania człowieka. Do interpretacji od-imiennej przekonują także warianty z nagłosem Koj-, Kój- i Kuj-. Z drugiej strony budzi się wątpliwość, czy nie można tu widzieć rdzenia prasł. *kujati i staro-cerkiewno-słowiańskiego kujati 'utyskiwać, narzekać, stękać, mruczeć' Sł III 323. Jednak sufiksy -at, -ot, -ach i może -awa nie występują w apelatywach w znaczeniach osobowych (nazwy działacza i nazwy nosicieli cech), tak by można w tych formacjach widzieć pierwotne apelatywy, chyba żeby przyjąć, iż nastąpiła tu daleko posunięta strukturalizacja. Osobiście przekonuję się do interpretacji odimiennej wyliczonych tu i (niekiedy) szerzej objaśnionych nazwisk. Proces zaś przejścia -oj- w -uj- pozostaje w obrębie szerszego zjawiska oddziaływania j jako spółgłoski środkowojęzykowej na poprzedzające samogłoski, por. np. potoczne i gwarowe tutej, dzisiej.

      Przyjrzyjmy się jeszcze, jak inni badacze objaśniali podane wyżej nazwiska lub fonetycznie do nich zbliżone. S. Rospond (Słownik nazwisk śląskich, cz. II, Wrocław 1973, s. 338) Koj "od jakiegoś złożonego imienia z pierwszym członem czas. koj-ić"; Kuja (ib. s. 444-445) od zaginionego stpol. i gw. kuja 'wicher' i dalsze od tegoż Kuja za pomocą suf. -acz: Kujacz; -ak: Kujak; -ał: Kujał, -an: Kujan, -at Kujat, -awa: Kujawa; -eba. Kujeba; tak samo H. Borek (i U. Szumska, Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740, Warszawa-Wrocław 1976, s. 165); J. Bubak (Nazwiska ludności dawnego starostwa nowotarskiego, cz. I, Wrocław 1970, s. 172) odczytuje zapisy historyczne Koisz r. 1608, Kois r. 1786 i późniejsze jako Kojsz i wywodzi od ap. kosz, koisz 'naczynie plecione z wikliny' na tej podstawie, że gwarowa wymowa to Kuois; B. Mossakowska (Nazwiska mieszkańców Komornictwa Olsztyńskiego, Gdańsk 1993, s. 55) nazwisko Koitka r. 1759 kojarzy z czasownikiem koić; tak samo H. Górnowicz (Słownik nazwisk mieszkańców Powiśla Gdańskiego, Gdańsk 1992, s. 109) nazwisko Kojak r. 1876 od koić z suf. -ak, a Kujot (ib. 124) od ap. kujot, co mało prawdopodobne, bo wyraz brzmiał dawniej kojot i jest późną pożyczką hiszpańsko-amerykańskiego coyote.
Podsumowując, widzimy, że badacze wyzyskujący materiał historyczny, kojarzą podane i omówione wyżej nazwiska albo z czasownikiem koić, albo z imieniem Ko(ji)mir, Ko(ji)sław; odosobnione jest tu stanowisko J. Bubaka, który sprowadza je do ap. kosz. Wydaje się, że historyczne zapisy Koisz i Kois wywieść trzeba od (ostatecznej) podstawy koić, a gw. Kuois od kosz. Oryginalny jest pogląd S. Rosponda i H. Borka o nazwiskach z nagłosowym Kuj- jako pochodnych od ap. * kuja lub *kujb 'wicher', z czym Rospond wiąże ap. kujawa 'miejsce wystawione na podmuchy wiatru' od kuj- + -awa. Tylko J. Bystroń uznał w pomorskim nazwisku Kuik i Kujk formę etymologiczną Kwik, a B. Kreja za pracą R. Zodera (Famiiiennamen in Ostfalen, Hildesheim 1968) germański przymiotnik quick 'szybki, żwawy'.
Występowanie nazwiska czy to w postaci Koj-, Kój- bądź Kuj- w całej Polsce tym bardziej przeczy temu poglądowi. Pozycja samogłoski przed j pozwala widzieć w podstawie omawianych tu nazwisk bądź bezpośrednio, bądź pośrednio (poprzez imię Ko(ji)mir) czasownik koić lub też kujać ? *kujati; często formy z nagłosowym Kuj- są wtórne, jak właśnie w kaszubskim nazwisku Kuik i Kujk (pierwotne jest tu koić).

-------------------------------------------------------
*1) M. Biskup, A. Tomczak, Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w., Toruń 1955, s. 130-131 wykazuje, że część wsi była książęca, a część szla-checka (9 rodzin drobnoszlacheckich).
*2) G. Surma, Toponimia powiatu by towskiego, Wrocław 1990, s. 60, 143. Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, t. III, Warszawa 1982, s. 367 i n. podaje wiele nazw Studzianki, Studzieniec, Studzienki, Studzienice, najbliższe Studzienice w gm. Kaliska na Kociewiu, wywodzące nazwę również od jez. Studzienice.
*3) G. Bronisch, W. Ohle, H. Teichmuller, Kreis Bütow, Stettin 1939, s. 288.
*4) Opis bibliograficzny źródeł zob. E. Breza, Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1978, s. 118-119, dalej skrót: Przyd.
*5) Pełną dokumentację zob. I. Grubalska, Imiona i nazwiska mieszkańców parafii Ugoszcz w latach 1768-1799. Praca magisterska wykonana pod kierunkiem E. Brezy w Uniwersytecie Gdańskim r. 1988.
*6) Inwentarze starostwa bytowskiego i lęborskiego z XVII i XVIII w., wyd. G. Labuda, Toruń 1959. Fontes 46, s. 168-169.
*7) A. Bańkowski, Staropolskie imiona dwuczłonowe z osobliwymi składnikami, "Onomastica" XXIX, 1984, s. 138-139.
*8) F. Lorentz, Gramatyka pomorska, t. I, Wrocław 1958, s. 290: m.in. xu?ka, zbu?ca, gnu?, w zapisie Lorentza ú, a więc u wyższe od "normalnego"; K. Nitsch, Wybór pism polonistycznych, t III: Pisma pomorzoznawcze, Wrocław 1954, s. 92: (*o) "przed ? tautosylabicznym ? u: mu?, stu?.
*9) J.S. Bystroń, Nazwiska polskie, Kraków 1927, s. 225.
*10) E. Breza, J. Treder, Gramatyka kaszubska. Zarys popularny, Gdańsk 1981, s. 83.
*11) B. Kreja regularnie nie dostrzega przydomków szlacheckich w swoich pracach poświęconych nazwiskom pomorskim. Recenzję z jego Księgi nazwisk ziemi gdańskiej, Gdańsk 1998 zamieszczam w "Pomeranii" 1998, nr 5, s. 59-62 i w "Roczniku Gdańskim" 58, 1998, z. 1; tamże również artykuł o zniekształconym obrazie pomorskich nazwisk odmiejscowych. Etymologia nazwiska Kuik: B. Kreja, O kilku polskich nazwiskach, [w:] Słupskie szkice polonistyczne, Słupsk 1996, s. 85.

-------------------------------------------------------
Objaśnienia skrótów
AP -- Księgi metrykalne kościelne z Archiwum Państwowego w Gdańsku, sygn. 1254 111, nr IX par. Kielno w pow. wejherowskim; XII par. Kościerzyna
Mal -- M. Malec, Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych,Wrocław 1982
Przyd -- E. Breza, Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1978
SGP --J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. I-V1, Kraków 1900-1910
Sł -- F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków od r. 1952
SNWPU -- Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, wyd. K. Rymut, t. I-X, Kraków 1992-1994
SSNO -- Słownik staropolskich nazw osobowych, pod red. W. Taszyckiego i M. Malec, t. I-VII Wrocław 1965-1987
SW -- J. Karłowicz, AA. Kryński, W. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, t. I-VIII Warszawa 1900-1927
Sych -- B. Sychta, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. I-VII, Wrocław 1967-1978